شناخت گیاهان دارویی براین اساس تعریف می‌شود. هر گیاهی که یک یا برخی از اندام‌های آن‌ها حاوی ماده‌ی مؤثره باشد، گیاه دارویی در نظر گرفته می‌شود. این ماده که کمتر از ۱٪ وزن خشک

گیاه را تشکیل می‌دهد، دارای خواص دارویی مؤثر بر موجودات زنده است.

در پزشکی کهن، داروها از گیاهان بدست می‌آمدند. در تولد رستم موبد پزشک، به دستور سیمرغ مرهمی از کوبیدن گیاهی مخصوص ساخته شد. با شیر آمیخته شد و در سایه خشک شد. و بر روی زخم عمل رودابه گذاشتند. نکته‌ی ظریف این دستور، توصیه به خشک کردن مرهم در سایه است. تا خواص آن در اثر نور آفتاب و گرما از بین نرود. توصیه‌ای که امروز هم در نگهداری داروها به قوت خود باقی است.

شناخت گیاهان دارویی مورد استفاده‌ی مصریان قدیم از روی پاپیروس‌های مقدسی که از آنان به جای مانده‌ است، میسر می‌باشد. باارزش‌ترین این پاپیروس‌ها «پاپیروس اسمیت» است. مصریان تقریباً از همه‌ی قسمت‌های گیاه استفاده می‌کردند. طب بابل توسط الواح کوچکی که نام داروها را به خط میخی روی آن‌ها نوشته‌اند بر جای مانده‌است. عناصری که آن‌ها بکار می‌بردند اساساً ریشهٔ گیاهی داشته‌است. در دستور بابلی‌ها برخلاف مصریان، وزن و اندازه ذکر نشده‌ است. در متون هند قدیم گیاهان طبی به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول به‌عنوان مسهل، قی‌آور یا ملین به کار می‌روند و یا باعث ترشح بینی می‌شوند. گروه دیگر مسکّن هستند.
در کنار طب سوزنی که در چین اختراع شده، مهم‌ترین قسمت طب سنتی چین علم داروهای گیاهی بوده‌ است. یک رساله‌ی داروسازی به‌نام پن‌تسائو کانگ‌موPen Ts’ao Kang Mu  در سال ۱۵۹۷ تکمیل و منتشر شد. این رساله ۸۱۶۰ نسخه دارد که بر ۱۸۷۱ ماده که عموماً ریشه‌ گیاهی دارند، متکی است.

شناخت گیاهان دارویی در ایران قبل از اسلام نیز سابقه‌ی طولانی داشت .در طب یونانی نیز دمنوش کاربرد داشته‌ است.

روش‌های مصرف گیاهان دارویی

گیاهان دارویی و معطر عمدتاً به فرم‌های زیر مصرف می‌شوند:

• گیاه تازه
• گیاه خشک شده یا کنسرو شده
• به صورت فرآوری شده توسط حرارت
• استحصال مواد مؤثر در صنعت

تفاوت بین گیاهان دارویی و داروی گیاهی

گیاهان دارویی شامل بخش‌هایی از گیاه است که پس از خشکاندن، بدون ایجاد هرگونه تغییری در عطاری‌ها به فروش می‌رسد.
گیاهان دارویی مثل زیره، رازیانه، هل یا دارچین گیاهانی هستند که برخی خواص درمانی آن‌ها به اثبات رسیده‌است. که عمدتاً بی ضرر یا کم ضرر هستند.  اما داروهای گیاهی حاصل تبدیل برخی گیاهان به دارو در کارخانه‌های داروسازی و طی فرایندی خاص و استریل هستند.
با این توضیحات و ذکر تفاوت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی باید گفت که عطاری‌ها تنها حق فروش گیاهان دارویی را دارند. گیاهانی که تعداد شان مشخص است و طی سالیان دراز فواید و بی‌عارضه یا کم‌عارضه بودن‌شان به‌اثبات رسیده‌ است. مسلم است که مصرف بی‌رویه و بیش ازحد نیاز هر نوع خوراکی اعم از گیاهی یا شیمیایی می‌تواند برای بدن ضرر داشته باشد.

در ایران حدود ۸۰۰۰ گونه گیاهی موجود است که از این تعداد ۲۳۰۰ گونه جزء گیاهان معطر و دارویی هستند. از این تعداد ۴۵۰ گونه در عطاری‌های ایران به فروش می‌رسد. نزدیک به ۲۳۰۰ گونه از گونه‌های گیاهی ایران در ردیف گیاهان دارویی و معطر قرار دارند. از این تعداد گونه گیاهی، ۴۵۰ گونه، جزو گیاهان دارویی به‌شمار می‌آیند. و تعدادی از آن‌ها در عطاری‌ها به فروش می‌رسند؛ اما در اثر دگرگونی‌های زیست‌ محیطی به تدریج از تعداد این‌ گونه‌های با ارزش دارویی کم می‌شود.

گیاهان دارویی – ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

منابع

ولاگ، ژان؛ استودولا، ژیری (۱۳۹۲)، گیاهان دارویی، ترجمهٔ ساعدزمان، تهران: انتشارات ققنوس، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۱-۴۷۴-۹

صمصام شریعت، هادی و معطر، فریبرز. درمان با گیاه. انتشارات مشعل. ۱۳۷۶

رجحان، محمد صادق. دارو درمان گیاهی. انتشارات علوی. ۱۳۷۸

صمصام شریعت، هادی. پرورش و تکثیر گیاهان دارویی. انتشارات مانی. ۱۳۷۴

جهانشاهی، شهره. عصفوری، محسن. گیاهان دارویی. نشرمولف. ۱۳۹۶